Kesihatan kewangan rangkaian lebuh raya bertol Malaysia kini menjadi tumpuan kritikal selepas pendedahan terbaharu di Parlimen.
Kementerian Kerja Raya mengesahkan bahawa sejumlah besar konsesi lebuh raya—khususnya 12 daripada 33 di seluruh negara—merekodkan kerugian kewangan ketara dalam penyata masing-masing bagi tahun berakhir 2024. Pendedahan ini, yang diketuai oleh Menteri Kerja Raya Datuk Seri Alexander Nanta Linggi dan Timbalan Menteri Datuk Seri Dr Ahmad Maslan, bukan sekadar data statistik; ia adalah amaran penting tentang keperluan mendesak untuk meningkatkan semakan kewangan dalam landskap infrastruktur Malaysia, terutamanya bagi projek pembangunan masa hadapan.
Artikel mendalam ini menganalisis skala Kerugian Konsesi Lebuh Raya 2024 Malaysia, meneliti faktor ekonomi utama yang menyumbang kepada defisit, dan menghuraikan pelan komprehensif kerajaan untuk mengkaji isu ini serta melindungi kewangan negara daripada liabiliti masa depan yang membebankan.
Harga Trafik Rendah: Mengapa 12 Konsesi Rugi Teruk
Faktor paling ketara yang menyebabkan kerugian dalam kalangan 12 konsesi ini ialah jumlah trafik yang tidak mencukupi. Seperti yang dijelaskan oleh Timbalan Menteri Kerja Raya Ahmad Maslan di Dewan Rakyat, jumlah trafik yang rendah secara langsung menyebabkan pendapatan yang tidak memadai, sekali gus menjejaskan kemampuan pengendali untuk menampung perbelanjaan operasi dan bayaran hutang.
Situasi ini mendedahkan kelemahan struktur dalam beberapa model Kerjasama Awam-Swasta (PPP), khususnya yang beroperasi di bawah model Konsesi Risiko Permintaan (Demand Risk Concession, DRC). Dalam model ini, kestabilan kewangan projek bergantung sepenuhnya kepada ketepatan unjuran tingkah laku pengguna, aktiviti ekonomi dan perubahan populasi. Apabila unjuran terlalu optimistik, kos pembinaan yang tinggi dan pulangan rendah akan menyebabkan tekanan kewangan yang serius.
Mengenal Pasti 12 Konsesi Yang Rugi
Tekanan kewangan ini bukan isu menyeluruh untuk semua lebuh raya di Malaysia. Lebuh raya menguntungkan seperti sebahagian Lebuhraya Utara-Selatan (PLUS) sangat berbeza berbanding konsesi yang rugi. Konsesi yang mencatat Kerugian Konsesi Lebuh Raya 2024 merangkumi gabungan lebuh raya bertingkat baharu yang mahal serta laluan lama yang telah lama beroperasi:
Lebuhraya Kemuning–Shah Alam (LKSA)
Lebuhraya Bertingkat Damansara–Shah Alam (DASH)
Lebuhraya Senai–Desaru (SDE)
Lebuhraya Setiawangsa–Pantai (SPE)
Lebuhraya Bertingkat Sungai Besi–Ulu Klang (SUKE)
Terowong SMART
Kehadiran projek bertingkat baharu berkapital besar seperti DASH dan SUKE dalam senarai ini amat membimbangkan. Ia menunjukkan bahawa walaupun di kawasan bandar pesat, pasaran lebuh raya bertol baharu mungkin sudah tepu atau analisis kos-faedah projek mega ini tidak tepat sejak awal.
Komitmen Nanta Linggi: Semakan Kewangan Menyeluruh
Menteri Kerja Raya Datuk Seri Alexander Nanta Linggi mengumumkan bahawa kerajaan akan menjalankan semakan menyeluruh terhadap 12 konsesi terjejas ini. Beliau menekankan keperluan untuk tidak mengeluarkan kenyataan tergesa-gesa kerana implikasi kewangannya sangat besar kepada negara. Semakan ini akan menjadi asas kepada penambahbaikan dasar serta tindakan intervensi kerajaan yang diperlukan.
Semakan ini merangkumi beberapa aspek utama:
Audit Kewangan Terperinci: Mengesahkan tahap kerugian yang direkodkan dalam penyata kewangan 2024 dan mengenal pasti punca kos utama (contoh: bayaran hutang, kos penyelenggaraan dan operasi tinggi).
Pengesahan Jumlah Trafik: Perbandingan ketat antara jumlah trafik sebenar dengan unjuran asal dalam perjanjian konsesi bagi menentukan margin kesilapan unjuran.
Penilaian Perjanjian Konsesi: Meneliti klausa kontrak untuk mengenal pasti liabiliti kerajaan jika konsesi muflis atau memohon bantuan kewangan.
Pembangunan Penanda Aras Dasar Baharu: Menggubal piawaian lebih ketat bagi memastikan kelayakan kewangan konsesi lebuh raya untuk semua cadangan infrastruktur masa depan.
Amaran Utama: Elakkan Kerajaan Menanggung Beban Pada Masa Depan
Perkara paling tegas daripada Kementerian Kerja Raya ialah amaran jelas terhadap cadangan infrastruktur baharu yang tidak melalui kajian kewangan rapi. Kenyataan Timbalan Menteri Ahmad Maslan memberikan hala tuju dasar bagi perancangan infrastruktur, menekankan risiko jangka panjang projek gagal.
Realiti Pahit Bailout Kerajaan
Timbalan Menteri turut menghuraikan risiko besar kepada pembayar cukai apabila projek lebuh raya gagal menjana pulangan. Apabila konsesi mengalami kerugian berpanjangan dan tidak mampu membayar hutang, kerajaan sering dipaksa mengambil alih—biasanya menjadikan lebuh raya bertol sebagai jalan persekutuan tanpa tol.
Proses ini mengalihkan beban kewangan sepenuhnya kepada kerajaan:
Pengambilalihan Hutang: Kerajaan perlu menanggung hutang projek yang masih berbaki serta kerugian terkumpul konsesi.
Tanggungjawab Penyelenggaraan Kekal: Kos penyelenggaraan lebuh raya yang tinggi akan ditanggung sepenuhnya oleh bajet negara setiap tahun.
Pembaziran Sumber Negara: Dana yang digunakan untuk menyelamatkan projek gagal boleh menjejaskan projek infrastruktur dan kebajikan rakyat lain.
Maslan turut merujuk contoh hipotesis lebuh raya di Pantai Timur yang menelan kos RM10 bilion dengan kadar tol tinggi—menegaskan perlunya penilaian lebih berhati-hati sebelum projek dilaksanakan.
Rumusan penting daripada kementerian: “Jika ia tidak menguntungkan, kerajaan akhirnya mungkin terpaksa menanggung kerugian sekiranya perlu mengambil alih.” Risiko ini menunjukkan kepentingan supaya pihak swasta lebih bertanggungjawab terhadap risiko permintaan pasaran.
Laluan Masa Depan: Implikasi Dasar Pelaburan
Kerugian Konsesi Lebuh Raya 2024 Malaysia menjadi titik penting untuk penilaian semula sektor infrastruktur negara. Situasi ini perlu membawa perubahan sistematik dan berkekalan dalam cara projek pengangkutan berskala besar dirancang dan diurus.
Industri dijangka menghadapi semakan kewangan dan regulatori lebih ketat, dengan tumpuan kepada ketelusan dan akauntabiliti dalam aspek berikut:
Audit Bebas Mandatori: Semua cadangan konsesi baharu perlu menggunakan unjuran trafik dan pendapatan yang diaudit secara bebas serta konservatif.
Pengagihan Semula Risiko: Dasar baharu perlu merangka semula kaedah perkongsian risiko supaya kerajaan tidak menanggung sepenuhnya kegagalan permintaan.
Metodologi Prestasi Ketat: Kontrak baharu mesti merangkumi metrik prestasi yang lebih jelas dan ketat, bukan hanya bilangan trafik tetapi juga kesan ekonomi dan kecekapan pengangkutan.
Semakan kementerian adalah langkah penting ke arah menetapkan standard nasional baharu. Pelabur dan firma infrastruktur perlu menerima bahawa era bergantung pada unjuran kewangan optimistik dan jaminan tidak rasmi kerajaan telah berakhir. Masa depan infrastruktur Malaysia memerlukan projek yang bukan sahaja hebat dari segi kejuruteraan, tetapi kukuh dari segi kewangan.
Kesimpulan: Seruan untuk Pertumbuhan Fiskal Lestari
Isu 12 konsesi lebuh raya yang rugi pada 2024 adalah panggilan sedar untuk seluruh sektor infrastruktur negara. Komitmen Menteri Nanta Linggi untuk menjalankan semakan terperinci mencerminkan usaha serius kerajaan bagi memastikan kelestarian kewangan dan melindungi dana negara daripada projek swasta yang gagal. Pengajaran utama ialah pembangunan infrastruktur mesti berasaskan asas kewangan yang konservatif dan kukuh. Bagi rakyat dan industri, perubahan dasar ini menetapkan standard baharu yang lebih bertanggungjawab untuk projek masa depan.
Bacaan Tambahan: Peraturan trafik baharu untuk Malaysia pada tahun 2026
Saya mahu mendapatkan harga jualan tertinggi untuk kereta saya dalam masa 24 jam!
Muat turun Motorist App sekarang. Direka oleh pemandu untuk pemandu, aplikasi semua-dalam-satu ini membolehkan anda menerima kemas kini trafik dan suapan terkini daripada kamera trafik langsung, harga petrol yang dikemas kini dan akses pantas kepada rangkaian penuh perkhidmatan berkaitan kenderaan kami.
